Als iemand overlijdt wordt hij gezien als erflater. Het is het van belang dat de erfgenamen van de erflater bekend worden. In Nederland kan iemand op twee manieren erfgenaam worden van een nalatenschap, ofwel via de benoeming in het testament van de erflater of via het Nederlands erfrecht. Die laatste situatie doet zich voor wanneer de erflater geen testament heeft opgemaakt in zijn of haar leven. De wet bepaalt dan wie de erfgenamen zijn en op welk gedeelte van de nalatenschap zij recht hebben. 

Het erfrecht bepaalt onder andere de volgorde waarin de erfgenamen erven van de erflater. Deze is als volgt:

1. Echtgenoot of geregistreerd partner en de kinderen;
2. Ouders en broers en zussen;
3. Grootouders;
4. Overgrootouders

Indien de erflater bij overlijden getrouwd was of geregistreerd partner had en een of meer kind(eren), bepaalt de wet dat de wettelijke verdeling van toepassing is. De echtgenoot of geregistreerd partner krijgt de nalatenschap. Ieder van de kinderen krijgt een geldvordering ten laste van de echtgenoot ter grootte van zijn erfdeel. Het kind krijgt dit bedrag in beginsel pas bij overlijden van de langstlevende echtgenoot.

Let op! Samenwonenden erven zonder testament niet van elkaar. Wel kunnen zij in een samenlevingscontract regelen dat gemeenschappelijke bezittingen na het overlijden voor de langstlevende partner zijn. 

Wanneer duidelijk is dat je erfgenaam bent van een erflater, betekend dit dat je recht hebt op een deel van de nalatenschap. Het feit dat je recht hebt op een deel van de erfenis betekent niet dat je deze moet aanvaarden. Als erfgenaam heb je zelf de vrije keus of je de erfenis aanvaardt of niet. In Nederland kennen wij drie keuzes omtrent de erfenis. Dit zijn; 

• Nalatenschap zuiver aanvaarden;
• Nalatenschap beneficiair aanvaarden;
• Verwerpen van de nalatenschap.

Iedereen die erft, kan te maken krijgen met erfbelasting. Hoeveel belasting betaald moet worden, hangt af van de grootte van de erfenis en van de relatie met de overledene. Over een deel van de erfenis hoeft geen erfbelasting te worden betaald. Ook dit is afhankelijk van de relatie met de overledene. Zo geldt bij een erfenis voor de partner een vrijstelling van €795.156,- (in 2024) en voor (klein)kinderen een bedrag van €25.187,- per (klein)kind (in 2024). Is jouw kind invalide? Dan kan jouw kind een hoger bedrag belastingvrij erven, namelijk €75.546,-  (in 2024). Voor overige verkrijgers geldt een vrijstelling van €2.658,- (in 2024).

Wanneer een kind overlijdt en hij of zij laat een nalatenschap achter aan een ouder dan geldt een vrijstelling van €59.643,- in (2024).

Een verklaring van erfrecht is een verklaring waarin staat wie de erfgenamen zijn en wordt opgemaakt door de notaris. Met de verklaring van erfrecht kunnen de erfgenamen aantonen dat zij recht hebben op het banktegoed van de overledenen. De bank vertelt in welke gevallen een verklaring van erfrecht nodig is. Meestal stuurt de bank de nabestaande of partner van de overledene een brief met daarin de vraag om een verklaring van erfrecht. Vanaf dat moment is het dan ook van belang om contact op te nemen met een notaris, die je hiermee kan helpen.

Zonder testament zijn de bloedverwanten de enige erfgenamen. Bloedverwanten zijn bijvoorbeeld kinderen, ouders, grootouders, broers en zussen. Volgens de wet zijn de echtgenoot of geregistreerde partner ook bloedverwant. In een testament kun je zelf kiezen aan wie je een erfenis wil laten toekomen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld goede doelen, een goede kennis, de buurman of iemand anders die veel voor jou betekent. Via een testament kun je ook hen iets moois toekennen uit jouw nalatenschap.